Het 'zelluf' proberen
Zelfredzaamheid betekent met een mooi woord iets heel simpels: zelf je zaken kunnen regelen. In de wereld van opgroeien is dit een term die vaak opduikt. Je kan het vergelijken met leren fietsen zonder zijwieltjes – spannend en een beetje eng, maar als je het eenmaal onder de knie hebt o zo bevrijdend. Bij BijdeHandjes moedigen we kinderen al vanaf de dreumesleeftijd aan om steeds meer 'zelluf' te proberen. Een eerste teken hiervan is wanneer je kind zelf de lepel wil vasthouden tijdens het eten. Dit leidt misschien tot een knoeiboel met yoghurt en aardappelpuree, maar uiteindelijk leidt het tot een trots moment: zelf kunnen eten. Dit zet de toon voor verdere stappen: zelfstandig door de kamer kunnen lopen, je eigen veters kunnen strikken en zelf de trap op- en af kunnen gaan!
Waarom zelfredzaamheid cruciaal is
Elke nieuwe vaardigheid die je kind leert brengt het weer een stapje dichter bij zelfredzaamheid. Dit bevordert niet alleen de motoriek en cognitieve ontwikkeling van je kind, maar het vergroot ook zijn of haar zelfvertrouwen. Elke taak die je kind zelfstandig volbrengt, draagt bij aan een positief zelfbeeld. Zelfstandig eten, zelf aankleden, zelf uit een glas drinken, zelf op een grotemensenstoel zitten. Met elke nieuwe succeservaring staat je kind weer wat steviger in zijn of haar schoenen. Deze momenten geven je kind het gevoel dat het al veel kan en dat het groot is. Dit stimuleert om nog meer te leren en te ontdekken, met jou en de pedagogisch medewerkers van BijdeHandjes aan de zijlijn om het proces van 'zelluf doen' te bevorderen.
Zelfredzaamheid door de jaren heen
De mate van zelfredzaamheid van je kind groeit met de jaren. Laten we eens kijken naar de ontwikkeling van zelfredzaamheid in verschillende leeftijdsfasen:
Baby (0 tot 1 jaar)
Een pasgeboren baby kan nog niets zelf en heeft veel zorg nodig. Als ouder ben je overal bij betrokken. Geniet hiervan, want dit duurt niet lang! De eerste tekenen van zelfredzaamheid komen naar voren wanneer je baby voor het eerst iets probeert vast te pakken, zich omrolt, gaat zitten, zichzelf optrekt, probeert te kruipen of te staan. In het eerste jaar leert een baby ook om vast voedsel te eten en te drinken uit een beker die wordt vastgehouden.
Dreumes (1 tot 2,5 jaar)
Een dreumes kan al meer zelf en wil dat ook. Denk aan 'zelluf' willen aankleden, 'zelluf' de haren willen kammen of 'zelluf' met een vork willen eten. Dreumesen vanaf ongeveer anderhalf jaar beseffen dat ze een eigen wil hebben en zeggen steeds vaker 'nee'. Ze gaan zelfstandig op ontdekkingstocht in nieuwe omgevingen, uiteraard onder het veilige toeziend oog van een ouder. Vanaf 2 jaar zetten dreumesen snel meer stappen richting zelfstandigheid.
Peuter en kleuter (2,5 tot 6 jaar)
Kinderen in deze leeftijdsfase proberen deuren te openen, wassen zichzelf bij de wastafel en trekken zelf hun schoenen en sokken aan. Ze worden steeds ondeugender en zelfstandiger. Je hoeft steeds minder te helpen bij dagelijkse handelingen, omdat je kind zichzelf kan aankleden, leert omgaan met een kinderschaar, bouwt met constructiespeelgoed, op speeltoestellen klimt en zelfstandig rondjes fietst. Soms houd je je hart vast, maar kijk toch eens hoe je kind vooruit gaat!
Schoolkind (6 tot 12 jaar)
Vanaf groep 3 op de basisschool leert je kind snel en veel nieuwe dingen - lezen, schrijven, rekenen. Plotseling kan je kind zelf een boek lezen, een brief schrijven of iets in een winkel betalen. De wereld van je kind wordt steeds groter, en daarbij hoort ook het maken van eigen keuzes. Welke kleren wil je vandaag dragen? Wanneer maak je je huiswerk? Je kind leert voor zichzelf te zorgen, zijn of haar kamer op teruimen, afspraken te maken met vriendjes, ruzies op te lossen en te delen.
Hoe stimuleer je de zelfredzaamheid van je kind?
Elke leeftijdsfase van je kind vereist een andere aanpak. Hier zijn de stappen die je daarbij kunt volgen: voordoen, samendoen, alleen laten proberen, zelf doen. Zo doe je dat:
Baby's
Zorg ervoor dat je baby de kans heeft om nieuwe dingen uit te proberen. Geef je kind in de box of op het speelkleed uitdagend speelgoed dat niet te moeilijk, maar ook niet te makkelijk is. Op deze manier kan je baby de wereld op zijn of haar eigen tempo ontdekken. Je hoeft je kind in deze fase nog niet aan te moedigen. Baby's zijn van nature nieuwsgierig en gaan vanzelf op ontdekkingstocht.
Peuters en kleuters
Peuters en kleuters zijn nieuwsgierig en willen zelf de wereld ontdekken. Geef je kind de ruimte en laat het zoveel mogelijk zelf dingen uitproberen. Je kunt dit op een leuke manier stimuleren door je peuter of kleuter kleine opdrachtjes te geven: de tafel dekken, speelgoed opruimen, helpen met afruimen. Gaat er iets mis? Reageer dan ontspannen. Anders rem je juist de zelfredzaamheid van je kind af.
Schoolkinderen
In deze fase wordt de wereld van je kind steeds groter. Je geeft je kind het meeste zelfvertrouwen door positief te zijn, complimenten te geven en eerlijk te zijn. Fouten maken is geen probleem: het is een leermoment. Door dit aan te wijzen, kan je kind ervan leren. Het is belangrijk om je kind de vrijheid te geven om zelf dingen te ondernemen, zoals zelf een sport uitkiezen, logeren bij een vriendje of kleding uitkiezen.
BijdeHandjes en ontwikkeling
Wat we op de kinderopvang doen om de ontwikkeling van je kind te volgen en begeleiden? We vertellen je er graag meer over! Lees erover of kom op rondleiding.
Hoe BijdeHandjes de ontwikkeling begeleidtBoek een rondleiding